بررسی الگوهای رشد و دوشکلی جنسی جمجمه در خرس قهوه‏ای (Ursus arctos Linnaeus, 1758) در رشته‌کوه‏های البرز ایران

در این پژوهش به دو روش ریخت‏سنجی سنتی و هندسی، الگوی رشد جمجمه‏ای و دوریختی جنسی خرس‏های قهوه‏ای[1] از نابالغ تا بالغ در دو جنس نر و ماده در محدودۀ رشته‌کوه البرز بررسی و مقایسه شد. داده‏های بررسی‌شده از تصاویر دو‌بعدی تهیه‌شده از نمونه‏ها توسط نرم‌افزار ImageJ استخراج و الگوی رشد آلومتری به‌صورت تابع توانی طول کل با استفاده از داده‏های تغییر‌نیافته اندازه‏گیری شدند. نتایج گویای تغییرات بین بخش‏های مختلف جمجمه در افراد بالغ در روش مبتنی بر شکل بود. مطالعۀ الگوی رشد آلومتری بر‌پایۀ داده‌های قابل اندازه‏گیری، الگوهای تغییرات جمجمه را در طول رشد بین نرها و ماده‏ها به‌خوبی نشان داد. طی توسعۀ بخش‏های مختلف جمجمه از نابالغ به بالغ دو جنس نر و ماده، رشد به شکل متعادل تا سن مشخص یعنی تا زمانی که دو‌ریختی جنسی در دو جنس شروع به ظهور می‏کند ادامه می‏یابد. مقایسۀ اشکال به‌دست‌آمدۀ دو جنس گویای تقویت و استحکام بیشتر بخش‏های مختلف جمجمه در جنس نر است. بررسی دوریختی جنسی جمجمۀ خرس‏ها با استفاده از ریخت‏سنجی هندسی نشان‌دهندۀ وجود دوریختی جنسی در بخش‏های مختلف جمجمه در هر سه نمای پشتی، جانبی و شکمی است. به‌طور‌کلی، جمجمه در جنس نر بالغ تمایل به بزرگ‏تر‌شدن و استحکام به نسبت جمجمۀ مادۀ بالغ دارند. در مقابل ماده‏های بالغ نسبت به همنوعان نر خود جمجمۀ